آسیب‌شناسی و توصیف رهیافت‌های نقدی در تذکرۀ تحفۀ سامی

نقد ادبی در فرهنگ ایران تاریخی کهن دارد و با دقّت در آثار کلاسیک از جمله تذکره­ها، رد پای بسیاری از نظریه­های نقدی نوین را می­توان دید. تذکره­ها سوای گزارش­های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و...، سرشار از اشارات نقدی­اند. نگارنده می­کوشد به منظور نمایش سلیقۀ نقادی و ادبی سام میرزا در تذکرۀ تحفۀ سامی و تبیین گرایش­های ادبی شاعران عصر صفوی، با روش مطالعات کتابخانه­ای به دسته­بندی انواع رهیافت­های نقدی مؤلّف بپردازد و گستره و سبک نگره­های نقدی او را به نمایش بگذارد و آسیب­شناسی کند. نتایج نشان می­دهد که به سبب به کارگیری زبان ادب به جای زبان خبر، کلّی­گویی و ابهام­پراکنی از ویژگی اصلی داوری­های سام میرزا است و نقد صفات شعر، نقد شاعران و اخلاق آن­ها از پربسامدترین رویکردهای نقدی او می­باشد.